Pijn is vervelend, soms zelfs beangstigend. Zeker als het je belemmert in je dagelijks leven of als het telkens terugkeert. Veel mensen denken bij pijn automatisch aan schade of overbelasting, en zoeken daarom rust of een behandeling die het ‘probleem’ oplost. Maar pijn is niet altijd een signaal van iets kapot, en herstel betekent lang niet altijd dat je volledig klachtenvrij moet zijn voordat je weer mag bewegen.
In dit artikel gaan we in op de invloed van gedachten, overtuigingen en gedrag op pijn. Hoe kun je ondanks klachten toch in beweging blijven? Hoe weet je of je lichaam veilig belast kan worden? En wat is de rol van angst, spanning of eerdere ervaringen bij het in stand houden van pijn? We laten zien hoe je door begrip, vertrouwen en geleidelijke opbouw juist vooruitgang kunt boeken, zelfs als de klachten nog niet volledig verdwenen zijn.
Pijn betekent niet altijd schade
Veel mensen denken bij pijn direct aan schade: iets zit vast, is versleten of kapot. Pijn is in de eerste plaats een beschermingsmechanisme van het zenuwstelsel, bedoeld om je te waarschuwen of te remmen. Bij acute pijn, zoals bij het verzwikken van een enkel, neem je vaak automatisch wat meer rust of vermijd je pijnlijke bewegingen, zodat herstel kan optreden. Toch is pijn niet altijd een signaal dat er iets goed mis is in het lichaam, zeker als het al langer aanwezig is. Zo kun je langdurig rugpijn hebben zonder dat er iets te zien is op een scan, en andersom kun je slijtage hebben zonder dat je daar ooit iets van merkt.
Dat klinkt misschien vreemd, maar het is belangrijk om te begrijpen. Als je pijn automatisch koppelt aan schade, is de kans groot dat je bewegingen gaat vermijden uit angst om het erger te maken. Daardoor word je stijver, minder belastbaar en soms zelfs angstiger. Juist dat kan ervoor zorgen dat de pijn blijft hangen of zelfs toeneemt. Je zenuwstelsel raakt als het ware over-alert, en slaat sneller alarm dan nodig is: pijn komt eerder en harder dan nodig binnen.
Pijn wordt ook beïnvloed door je gedachten, eerdere ervaringen en wat je verteld is. Als je ooit gehoord hebt dat je een ‘zwakke rug’ hebt of ‘scheef staat’, dan kan dat beeld blijven hangen, ook als dit niet klopt of inmiddels achterhaald is. Zulke overtuigingen kunnen ervoor zorgen dat je lichaam gevoeliger wordt voor pijnsignalen, zelfs zonder dat er iets aan de hand is.
Hoe we zo’n signaal interpreteren, verschilt per persoon. Neem bijvoorbeeld de situatie waarin het lampje van je brandstoftank aangaat op de snelweg. De één blijft kalm en denkt: “ik kan nog zeker 25 kilometer rijden.” De ander raakt gespannen, zoekt vlot naar het dichtstbijzijnde tankstation en vreest om stil te vallen. Zo werkt het ook met pijn. De ene persoon voelt iets in zijn rug en blijft rustig: “even aankijken, waarschijnlijk niets ernstigs.” De ander schrikt: “help, het schiet erin, dit kan niet goed zijn.” Die stressvolle reactie kan het pijnsysteem juist gevoeliger maken. Als we weten dat stress een negatieve invloed heeft op herstel, op slaap en op ons hele systeem, hoe kunnen we daar dan het beste mee omgaan?
Begrijpen dat pijn niet altijd betekent dat er schade is, kan al rust geven. Door in beweging te blijven en te merken dat je meer kunt dan je dacht, kun je het alarmsysteem van je lichaam opnieuw afstellen. Dit kan een langdurig proces zijn. Kleine, haalbare stappen helpen het vertrouwen terug te winnen. En dat vertrouwen is een krachtig hulpmiddel in herstel.
Waarom klachten blijven hangen
Als pijnklachten langer blijven bestaan, is dat lang niet altijd omdat eventueel beschadigd weefsel nog niet genezen is. Vaak is het lichamelijk herstel allang voltooid, maar is er iets anders wat het herstelproces blokkeert: angst om te bewegen, stress, slechte slaap of het idee dat er nog steeds iets mis is. In dat geval draait het niet meer alleen om het lichamelijke aspect, maar ook om hoe het zenuwstelsel is afgesteld en hoe de fysieke toestand wordt geintrepeteerd.
Chronische pijn (chronisch wil zeggen: langer dan 6 weken aanwezig, níet: vanaf nu voor altijd aanwezig) is dus niet zomaar ‘tussen de oren’, maar wel degelijk echt voelbaar. Tegelijkertijd is het ook beïnvloedbaar. Begrip, geruststelling en stapsgewijze activering kunnen helpen om het pijnsysteem weer in balans te brengen. Dat vraagt om meer dan alleen fysiek behandelen: het vraagt om coaching, uitleg en samen opnieuw durven bewegen.
Hoe herstel wél verder komt
In de praktijk blijkt dat mensen vooral baat hebben bij een actieve benadering van hun klachten. Niet dat passieve behandelingen zoals massage of mobilisatie geen waarde hebben: ze kunnen ondersteunen om ontspanning te bieden, stress te verminderen of beweging makkelijker te maken. Ze vormen alleen zelden de kern van het herstel. Echte verbetering komt meestal wanneer iemand zelf leert omgaan met de klacht en weer vertrouwen krijgt in bewegen.
Herstel vraagt dus om een aanpak waarbij jij als cliënt actief betrokken bent. Niet om alles zelf te moeten doen, maar wel om samen met een behandelaar te onderzoeken: wat speelt er echt? Wat kun je zelf doen, en hoe kunnen we die stappen zo concreet en haalbaar mogelijk maken? Soms zit het in kleine dingen: andere keuzes in je dagelijkse belasting, een beter inzicht in je grenzen of het bewust opbouwen van kracht en conditie.
Wat kun je zelf doen?
Het goede nieuws is dat je meer invloed hebt op je herstel dan je misschien denkt. Juist als je begrijpt hoe pijn werkt en waarom klachten kunnen blijven hangen, kun je ook anders leren omgaan met wat je voelt. Daarmee bedoelen we niet dat je klachten moet negeren, maar wel dat je ze niet groter hoeft te maken dan ze zijn. Pijn mag er zijn, maar het hoeft je niet te remmen in elke beweging die je maakt.
Eenvoudige oefeningen, dagelijkse beweging, beter slapen, stress verminderen en je grenzen leren herkennen zijn vaak waardevoller dan je denkt. En als je ergens over twijfelt: stel vragen. Begrijpen wat er gebeurt, is een belangrijk onderdeel van herstel.
Een goed hersteltraject draait dus niet alleen om wat er in de behandelkamer gebeurt, maar vooral om wat jij daarbuiten weer durft en kunt doen. Door samen te kijken naar wat werkt en waar kansen liggen, ontstaat er ruimte om met vertrouwen stappen vooruit te zetten. Dat is uiteindelijk het doel: dat jij weer zelfstandig en met vertrouwen verder kunt, met of zonder pijn.
Neem contact op en we gaan er samen mee aan de slag!